TERENOZNASTWO
Wyznaczanie stron świata bez kompasu
1. Pień ściętego drzewa - słoje roczne zaciskają się ku północy
2. Mrowisko - Stok mrowiska po stronie południowej jest łagodniejszy niż po stronie północnej, gdzie kąt jest bardziej ostry. Dzieje się tak dlatego, żeby słońce mogło nagrzewać swymi promieniami stos mrowiska.
3. Samotne drzewo - Drzewo rosnące samotnie ma silniej rozwinęte gałęzie od strony południowej.
Kierunek północny można określić ogólnie według wyglądu drzew. Korona drzewa jest od strony południowej lepiej rozwinięta i bogatsza.
*Brzoza swą korę ma bardziej jasną po stronie południowej, ponieważ promienie słoneczne powodują płowienie koloru.
4. Kościół - Absydy dawnych kościołów skierowane są na wschód;
5. Mech - porasta północną stronę kamieni i drzew. Kora pni a niekiedy i konarów jest od strony północy pokryta porostami i mchem. Północne zbocza pagórków i wydm w lesie są zwykle obficiej porośnięte mchem, niż zbocza południowe.
6. Rów - porośnięty trawą. Jeśli napotkamy rów poprowadzony w kierunku wschód-zachód lub zbliżonym to na północnym stoku rowu trawa porastająca jest bardziej rozwinięta niż po stronie połudnowej, która jest zasłonięta przed słońcem.
7. Śnieg - szybciej topnieje i znika na południowych stokach.
8. Satelity - mieszkań skierowane są w kierunku połodniowym.
9. Słońce i cień - Cień kija wbitego pionowo w ziemię wskazuje:
- o godz. 6:00
- o godz. 9:00
- o godz. 12:00
- o godz. 15:00
- o godz. 18:00 - zachód
- północny-zachód
- północ
- północny-wschód
- wschód
Zamiast kija możemy użyć własnego ciała, tak jak na rysunku obok. Ale sytułacja przedstawiona na rysuku będzie poprawna tylko o godz. 12:00.
N - północ, S - południe
E - wschód, W - zachód
10. ZEGAREK
a.
1. Pień ściętego drzewa - słoje roczne zaciskają się ku północy
2. Mrowisko - Stok mrowiska po stronie południowej jest łagodniejszy niż po stronie północnej, gdzie kąt jest bardziej ostry. Dzieje się tak dlatego, żeby słońce mogło nagrzewać swymi promieniami stos mrowiska.
3. Samotne drzewo - Drzewo rosnące samotnie ma silniej rozwinęte gałęzie od strony południowej.
Kierunek północny można określić ogólnie według wyglądu drzew. Korona drzewa jest od strony południowej lepiej rozwinięta i bogatsza.
*Brzoza swą korę ma bardziej jasną po stronie południowej, ponieważ promienie słoneczne powodują płowienie koloru.
4. Kościół - Absydy dawnych kościołów skierowane są na wschód;
5. Mech - porasta północną stronę kamieni i drzew. Kora pni a niekiedy i konarów jest od strony północy pokryta porostami i mchem. Północne zbocza pagórków i wydm w lesie są zwykle obficiej porośnięte mchem, niż zbocza południowe.
6. Rów - porośnięty trawą. Jeśli napotkamy rów poprowadzony w kierunku wschód-zachód lub zbliżonym to na północnym stoku rowu trawa porastająca jest bardziej rozwinięta niż po stronie połudnowej, która jest zasłonięta przed słońcem.
7. Śnieg - szybciej topnieje i znika na południowych stokach.
8. Satelity - mieszkań skierowane są w kierunku połodniowym.
9. Słońce i cień - Cień kija wbitego pionowo w ziemię wskazuje:
- o godz. 6:00
- o godz. 9:00
- o godz. 12:00
- o godz. 15:00
- o godz. 18:00 - zachód
- północny-zachód
- północ
- północny-wschód
- wschód
Zamiast kija możemy użyć własnego ciała, tak jak na rysunku obok. Ale sytułacja przedstawiona na rysuku będzie poprawna tylko o godz. 12:00.
N - północ, S - południe
E - wschód, W - zachód
10. ZEGAREK
a.
b. Dokładność ustawienia można sprawdzić umieszczając w środku tarczy zegarka patyczek.Cień powinien być przedłużeniem małej wskazówki.
c. Kąt powstały między tą wskazówką a cyframi oznaczającymi godzinę 12°° na tarczy zegarka należy podzielić na dwie części. Linia podziałki wskaże położenie słońca o godzinie 12°°, czyli kierunek południowy.
d. Przedłużenie tej linii przez środek tarczy wskaże kierunek południowy.
Uwaga! Stosując sposób z zegarkiem na półkuli południowej, kierujemy na słońce cyfrę 12 i północ znajdujemy w połowie odległości kątowej między tą cyfr a wskazówką godzinową
Posługując się zegarkiem przy określaniu kierunków świata należy:- od wschodu słońca do południa dzielić kąt w lewo od liczby 12 do wskazówki zegarka
- od południa do zachodu słońca dzielić kąt w prawo od liczby 12
*Zegarek i księżyc -Ustawiamy zegarek tak, by 12-tka pokazywała na księżyc. Południe będzie po środku kąta między liczbą 12 a małą wskazówką zegara.
11. Gwiazda Polarna - Odnajdujemy Gwiazdę Polarną, która wskazuje północ: Najpierw znajdujemy Wielki Wóz, nastepnie 5-krotnie przedłużamy odległość pomiędzy dwoma ostatnimi kołami wozu i znajdujemy końcową gwiazdę dyszla Małego Wozu - czyli Gwiazdę Polarną.
Zorientować mapę - to znaczy ustawić ją tak, aby kierunki na niej były równoległe do kierunków w terenie. Można orientować mapę na podstawie charakterystycznych punktów w terenie (które odnajdziemy także na mapie), ale najlepiej zrobić to za pomocą busoli. Nadaje się do tego busola zamontowana na przezroczystej, cienkiej podstawie. Taka busola nie ma ani lusterka, ani typowych przyrządów celowniczych, za to na jej podstawie znajduje się linijka. Orientując mapą, kładziemy na niej busolę tak, aby linia północ-południe wyznaczona przez igłę magnetyczną była równoległa do wschodniej i zachodniej ramki mapy. Kiedy już mapa jest zorientowana, możemy wyznaczyć azymut z punktu A ( np. punktu, w którym się znajdujemy) do punktu B (to punkt, do którego chcemy dojść). Najpierw łączymy te punkty, przykładając do nich brzeg linijki.
